Czy ktoś jeszcze nie ma poczucia, że świat przyśpiesza, że żyjemy coraz szybciej? A jednak, to jeszcze nie jest docelowe tempo. Wkrótce będziemy żyć jeszcze dynamiczniej. To stwierdzenie nie jest na wyrost. Wystarczy sięgnąć pamięcią 10 lat wstecz – jakich używaliśmy telefonów, jakie dyski miały nasze komputery? 10 lat temu nie używaliśmy iPadów ani samochodów hybrydowych, większość z nas nie segregowała odpadów, a nasza świadomość ekologiczna była na zupełnie innym poziomie. Tak samo dynamicznie zmienia się nasze środowisko pracy – zmiana organizacji pracy oraz stylu zarządzania, technologii w rekrutacji i wdrożeniach, uświadomienie sobie nowych zadań HR, jak na przykład dbałość o markę pracodawcy.
Jak możemy się przygotować na kolejne 10 lat? Czy to możliwe? Jakie kompetencje rozwijać już dziś, żeby antycypować przyszłe trendy? W przededniu kolejnej rewolucji technologicznej i zagrożeń ekologicznych oraz społecznych warto zadać sobie pytanie, za rozwój jakich kompetencji będziemy odpowiedzialni w naszych przedsiębiorstwach.
Szacuje się, że już około 2020 roku na światowym rynku będzie pracować nawet 100 mln robotów. Każdy z nich zastąpi pracę 8 pracowników. Jak donoszą raporty światowych uczelni i instytucji, w ciągu kolejnych 20 lat rozwój robotyki może sprawić, że zniknie około 700 zawodów. Równocześnie wiemy, że w związku z transformacją technologiczną będą powstawać nowe zawody jak np. trener sztucznej inteligencji, doradca czasu wolnego oraz setki innych, których nie potrafimy nawet nazwać. W zawodach, które pozostaną, ponad 80% ulegnie istotnym zmianom w organizacji pracy. Dlatego główną kompetencją będzie uczenie się. Nie będzie ono jednak rozumiane jako przyswajanie wiedzy zawartej w podręczniku, ale jako zdolności adaptowania się i łączenia wiedzy z wielu źródeł, eksperymentowania i tworzenia rozwiązań, które pozwolą osiągać lepsze efekty lub lepiej zaspokajać popyt. Autokorekta i korzystanie z zewnętrznej informacji zwrotnej nabiorą jeszcze większego znaczenia. Coraz częściej powiedzenie sobie „nie wiem” będzie początkiem procesu uczenia się. Kto może wiedzieć? Na jakiej wiedzy możemy bazować? Co się sprawdza? Co się nie sprawdza? Jak będą zmieniać się warunki? Modyfikowanie własnych zachowań oraz sposobu myślenia tak, aby nadążyć za rzeczywistością i ją wyprzedzać będą kluczem do sukcesów w przyszłości. Analiza otoczenia, obserwacja wyników, zmiana zachowań, czyli adaptacja pod każdą postacią, będzie niezbędną kompetencją.
ADAPTACJA
Samoświadomość możemy w skrócie nazwać jako poznanie siebie tu i teraz. To nie jest tylko modne, psychologiczne stwierdzenie, ale potężne narzędzie, które może stanowić o naszym sukcesie w danej roli, albowiem zmusza nas do odpowiedzi na pytanie, czy rzeczywiście wiemy kim jesteśmy, co robimy i w jakim celu? Świadomość jest też tym, co odróżnia nas od maszyn i robotów. Dlatego doskonalenie tego wyróżnika ludzkości powinniśmy postawić sobie jako główny cel rozwojowy.
Zajrzenie w głąb siebie możemy rozpatrywać w dwóch podstawowych aspektach – osobistym i zawodowym. W kontekście zawodowym powinniśmy umieć szczerze odpowiedzieć sobie na pytania, co jest moją mocną stroną, w czym osiągam najlepsze rezultaty, uczenie się czego przychodzi mi łatwo, czym jest dla mnie praca, jak łączy się z moimi wartościami i osobistą misją, jak sprawiać by praca stawała się dla mnie bardziej satysfakcjonująca i użyteczna? Te odpowiedzi to pierwszy krok do tego, aby przejąć kontrolę nad swoim życiem zawodowym, zdefiniować cele do osiągnięcia i działania do podjęcia, weryfikować je i korygować. Często później okazuje się, że zdobywając te upragnione, wymarzone stanowiska wcale nie jesteśmy na nie gotowi (emocjonalnie, mentalnie), często brakuje pomysłu na to, co z tym awansem dalej zrobić.
Inspirujące stwierdzenie Steve’a Jobsa Wasz czas jest ograniczony, więc nie marnujcie go, żyjąc cudzym życiem. Nie wpadajcie w pułapkę dogmatów, żyjąc poglądami innych ludzi. Nie pozwólcie, żeby hałas cudzych opinii zagłuszył wasz własny wewnętrzny głos. I najważniejsze – miejcie odwagę kierować się sercem i intuicją brzmi co prawda prosto i na swój sposób znajomo, ale prawda jest taka, że im wcześniej odpowiemy sobie na to pytanie, z tym większą satysfakcją będziemy angażować się w naszą pracę, w rozwój, osiąganie kolejnych stanowisk, a efekty na pewno nas zaskoczą. Staniemy się autentyczni. Samoświadomość to klucz do sukcesu, który mamy już w rękach, teraz trzeba go użyć do otwarcia naszego prawdziwego ja. Samoświadomość w połączeniu z odwagą pozwolą każdej osobie dawać unikalny wkład w rozwiązywanie problemów. Bez samoświadomości ludzie zwykle powtarzają utarte przekonania, szukają odpowiedzi na zewnątrz, a nie wewnątrz, ich kreatywność jest ograniczona do analizy i syntezy zewnętrznych danych.
SAMOŚWIADOMOŚĆ
Pojęcie słyszane w ujęciu zawodowym, często w kontekście np. że ktoś nie posiada inteligencji emocjonalnej. Jak to można ubrać w prostą definicję? Myślę, że takim określeniem jest po prostu zdolność do zrozumienia i zarzadzania naszymi własnymi emocjami. Tutaj jednak należy podkreślić, że nie chodzi o to, aby zakładać maskę i nie pokazywać żadnych emocji (co wykluczałoby się z koncepcją samoświadomości). Istotna jest umiejętność dopuszczania do siebie emocji, nazywania ich, rozumienia przyczyn ich pojawienia się i korzystanie z informacji z nich płynącej, m.in. przez umiejętną i społecznie akceptowalną emanację.
Doskonalenie się w korzystaniu z emocji to kolejna kompetencja, która pozwoli nam zachować empatię, relacje w zautomatyzowanym świecie, której nie zbudują za nas maszyny. Sukces przyszłego lidera będzie zależał nie tylko od jego wiedzy eksperckiej czy samego intelektu, ale właśnie od umiejętności zarządzania swoimi emocjami i wsparcia zespołu.
Według amerykańskich badaczy wysokość inteligencji emocjonalnej w 75% jest prognostykiem skutecznego działania i sukcesu zawodowego. Zbyt często obserwujemy w naszych organizacjach liderów, którzy nie panują nad swoimi emocjami, a wyrażając je w nieadekwatny sposób obniżają motywację pracowników. Świat będzie nam fundował wzrost tempa życia, a to oznacza wzrost presji czasu, stałe oczekiwania lepszych rezultatów. Wciąż pojawiające się nowe problemy i wyzwania, będą systematycznie weryfikować naszą umiejętność emocjonalnego reagowania na rzeczywistość.
INTELIGENCJA EMOCJONALNA
W świecie, w którym większość rzeczy przestaje być oczywista, wszelkie automatyczne myślenie, posługiwanie się stereotypami, schematami czy typologiami będzie wątpliwą bazą. Dlatego będziemy potrzebowali wykształcić umiejętność metamyślenia, czyli świadomego wybierania sposobu przetwarzania bodźców. Myślenie krytyczne, z uwagą weryfikujące założenia, na których opiera się nasza wiedza, stanie się zdrową podstawą. Wybór metody myślenia: analizy, syntezy czy podejścia systemowego pozwoli nam dobrać adekwatny do tematu, którym chcemy się zająć, sposób przetwarzania informacji. Bardzo często rozwiązane już problemy będziemy rozwiązywać na nowo, z nowym podejściem i skutkiem, gdyż stare rozwiązania przestaną działać. Będzie to wynikało z błyskawicznych zmian, a także o wiele szybszych i intensywniejszych zachowań adaptacyjnych osób i podmiotów gospodarczych.
METAMYŚLENIE
W zalewie informacji już dziś bardzo trudno nam rozróżnić informację prawdziwą od tzw. fakenews, a także informację istotną od nieważnej. Czy w zalewie maili zdarza Ci się przeoczyć informacje ważne z punktu widzenia Twojego stanowiska i odpowiedzialności? Dopóki nie wytworzymy nawyków i metod radzenia sobie z natłokiem informacji, będzie to się zdarzać coraz częściej.
Otrzymywanie sprzecznych danych z wielu źródeł może doprowadzać organizację do paraliżu decyzyjnego. Aby podołać wyzwaniu konieczne stanie się przetwarzanie dużo większej ilości informacji (big data) w sposób uporządkowany oraz głębsze rozumienie wewnętrznych powiązań (dig data). Odróżnianie wyjątków od reguły i analizowanie tych wyjątków, które mogą wskazywać na zmianę trendów, pozwoli na szybsze dostosowanie się organizacji do zmian. Jakość tworzenia wiedzy (podawanie źródeł, wskazywanie własnego wkładu analitycznego i założeń, na których się opiera) będzie miała tak duże znaczenie, jak dla firm informatycznych już dziś ma sposób pisania kodu. Umiejętność porządkowania wiedzy i jej archiwizowania, by można było z niej skorzystać po raz kolejny będzie wyzwaniem organizacyjnym i technologicznym.
ZARZĄDZAJ INFORMACJĄ
Już dziś nie potrafimy rozwiązać wielu problemów ani nawet ich dobrze nazwać. Złożone problemy stają się naszą rzeczywistością. Już dziś, przy wielowątkowych zagadnieniach, rzadko udaje się stworzyć rozwiązanie satysfakcjonujące na tyle, by przeszło do fazy wdrożenia. Nie dlatego, że brakuje ekspertów, ale dlatego, że eksperci nie potrafią współpracować i dzielić się wiedzą, a także wspólnie podejmować decyzje co do kolejnych kroków i rozwiązań.
Doświadczeni pracownicy przyzwyczaili się do budowania swojego autorytetu oraz jego obrony. Jednak wiedza jednostki w obliczu wyzwań społecznych, ekonomicznych i ekologicznych znaczy niewiele. Odważna dyskusja bez argumentów ad personam, a następnie dialogowanie o faktach i wnioskowaniu, ideizacji oraz prototypowaniu będzie odgrywać kluczową rolę. Jakość tej dyskusji musi być wysoka i skoncentrowana na celu z uwagi na to, że wiele tych dysput będzie odbywać się w formach zdalnych. Korzystanie z mocnych stron każdego członka zespołu, dawanie przestrzeni by zarówno ci, którym formułowanie myśli przychodzi łatwo i szybko jak i ci, którzy potrzebują czasu i pytań, by ponazywać swój tok rozumowania dali swój wkład, będą dawały szansę na nowe rozwiązania godzące wiele interesów oraz wyzwań. Poskromienie ego i budowanie szacunku stworzy bazę efektywnej pracy zespołowej. Szanowanie potrzeby autonomii i współdziałania stanie się wyzwaniem dla zespołów. Da się je w ten sposób inspirować i moderować ich pracę, ale nie da się nimi zarządzać w klasycznie rozumiany sposób.
WSPÓŁPRACA
Większość osób deklaruje, że są odważni w życiu, ale czy tak rzeczywiście jest i o co właściwie chodzi z tą odwagą i dlaczego tak powszechna cecha ma być uważana za kompetencję przyszłości? Wszystkie wymienione tu kompetencje nie mają sensu bez odwagi. Odwaga to umiejętność podejmowania ryzykownych przedsięwzięć i demonstrowania zachowań, które nie będą odczytane jako popularne. Odwaga dnia codziennego oznacza wypowiadanie swojego zdania właśnie dlatego, że różni się od zdania innych. To również eksperymentowanie, żeby działać sprytniej i mądrzej. Odwaga wiąże się również z odpowiedzialnością za podjęte ryzyko i stawienia czoła konsekwencjom. Wzmacnianie odwagi wymaga budowania środowiska pracy, które promuje wychodzenie poza schematy i nie stygmatyzuje porażek, które są nieodłączną częścią innowacyjności i zmian. Odwaga to nie tylko pokonywanie strachu w postaci zmuszenia się do zrobienia kroku, podjęcia działania, którego się boimy. To także przyjmowanie z otwartością tego, co przychodzi z zewnątrz, np. przyjęcie jakiejś oferty, zmiana miejsca zamieszkania, praca zdalna zamiast biurka w korporacyjnym wieżowcu. Przekonywanie siebie do nowych wyzwań i działanie mimo obaw i lęku to sedno tej kompetencji.
ODWAGA
Kto z nas nie potrafi odpoczywać?! Ta umiejętność wydaje się dość banalna, tymczasem najprostsze rzeczy są najtrudniejsze, gdy tempo działania przyspiesza. Wiele osób zatraca się w wyzwaniach dnia codziennego i ma poczucie, że czas przecieka im przez palce. Jak nabrać dystansu, skoro czeka na nas jeszcze tyle zadań? Większość poprzednich kompetencji dotyczy sposobu myślenia, odpoczynek to między innymi umiejętność wyciszenia myśli, rozluźnienia napięcia psychicznego i fizycznego. To dużo więcej niż rozdzielanie pracy i życia prywatnego. W pracy również potrzebujemy relaksu, by zmienić podejście, sprawnie przestawić się na realizację zadania innego typu.
Zachowanie świeżości umysłu, zarówno w pracy jak i po powrocie do domu, będzie nam niezbędne z uwagi zarówno na presję czasu, jak i poziom złożoności problemów, które będziemy rozwiązywać. Jest naturalną koleją rzeczy, że technologie stają się w naszym życiu obecne i przez to granica między pracą a życiem prywatnym będzie jeszcze bardziej nieostra, bo jesteśmy „pod mailem”, zerkamy na telefon, pracujemy w korporacjach nad projektami z zespołami z różnych stref czasowych.
Tak więc znalezienie tego balansu, oddzielanego sztywną godziną końca pracy i „zapomnienie” o pracy będzie wymagało zmiany nastawienia. Kluczowe jest nauczenie się jak odpocząć szybko przez robienie relaksujących lub energetyzujących przerw, zabawy w pracy tak, by potem z ochotą podejść do kolejnego zadania.
REGENERACJA
Dopóki nie mamy szklanej kuli, z której możemy odczytać przyszłość, powinniśmy się skupić na byciu gotowymi na nowe i nieznane. Wymienione powyżej kompetencje służą właśnie temu, by szybko odnaleźć się w świecie – zglobalizowanym, informacyjnym, automatycznym. Tworzenie środowisk, w których te kompetencje mogą się przejawiać i rozwijać, wymaga przemyślenia kultur organizacyjnych, które tworzymy oraz warunków pracy, zarówno tych fizycznych jak i prawnych. Jeśli jako HR-owcy zaczniemy edukować swoje organizacje do nowych kompetencji pewne jest, że damy im większe szanse na dobrą przyszłość, a sobie pracę, która przysłuży się nowej rzeczywistości.
INNE KOMPETENCJE, KTÓRE MOGĄ BYĆ W CENIE
Katarzyna Lorenc, Magda Smolarska (lipiec 2019 r).
KONTAKT
ul. Trębacka 4, 00-74 Warszawa
t: +48 22 6309611 f: +48 22 6309725
.
Projekt POWR.02.12.00-00-SR15/18 jest dofinansowany z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) 2014-2020.
© 2019-2023 Krajowa Izba Gospodarcza Centrum Promocji Sp. z o. o. Wszelkie prawa zastrzeżone.