Aktualności

Kto i w co inwestuje w sektorze handlu?

W 2022 r. przedsiębiorstwa sektora handlu poniosły nakłady inwestycyjne w wysokości 24015,6 mln zł tj. o 7,4 proc. mniej niż w 2021 r. Podczas gdy w 2022 r. małe firmy (10 do 49 pracujących) zmniejszyły nakłady inwestycyjne w porównaniu do 2021 r. o 17,2 proc., to duże (250 i więcej pracujących) zwiększyły je aż o 21,9 proc. Z danych GUS wynika, że 66,5 proc. ogółem nakładów inwestycyjnych w sektorze handlu było udziałem firm dużych, a tylko 11 proc. to nakłady poniesione przez małe firmy handlowe.

W 2022 r. firmy handlowe inwestowały przede wszystkim w maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia (43,3 proc.). Dynamiczny postęp techniczny w tym obszarze i konieczność redukcji kosztów sprawiły, że firmy handlowe decydowały się na wymianę urządzeń na nowocześniejsze, bardziej wydajne i zakup urządzeń z zastosowaną technologią przyjazną dla środowiska naturalnego. Tylko nieco mniejszy udział w ogółem nakładach inwestycyjnych firm handlowych miały budynki i budowle (40,0 proc.). To nakłady związane z ekspansją firm handlowych i uruchamianiem nowych punktów sprzedaży oraz magazynów. Tylko 16,6 proc. ogółem nakładów inwestycyjnych w handlu stanowiły inwestycje w środki transportu.

Struktura nakładów inwestycyjnych w handlu jest zróżnicowana według wielkości firmy (wykres 1).

Wykres 1. Struktura nakładów inwestycyjnych firm handlowych w 2022 r., w proc.
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS za 2022 r.

Im większa firma, tym wyższy udział nakładów na maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia w ogółem nakładach na inwestycje. W firmach największych stanowią one 44,9 proc., podczas gdy w przedsiębiorstwach małych mają udział niższy wynoszący 36,2 proc. Natomiast udział nakładów na środki transportu w ogółem nakładach inwestycyjnych jest w firmach małych ponad dwukrotnie wyższy niż w dużych (25,2 proc. wobec 12,1 proc.). Małe firmy handlowe często same dowożą towar do swoich punktów sprzedaży, korzystając z zakupów bezpośrednio u producentów i/lub na giełdach towarowych. Tymczasem duże firmy handlowe korzystają z dostaw z centrów dystrybucyjnych i/lub logistycznych. Stąd w dużych firmach handlowych, wyższy niż w małych, udział nakładów inwestycyjnych na budynki i budowle, a niższy na środki transportu. Inwestowanie dużych firm handlowych w centra handlowe wiąże się też z przebudową łańcuchów dostaw, co ma pomóc firmom w uelastycznieniu dostaw towarów do punktów sprzedaży.

Reasumując, obecnie skłonność firm handlowych do inwestowania jest niska, co potwierdzają majowe wyniki Miesięcznego Indeksu Koniunktury (MIK). Aż 72 proc. firm handlowych nie poniosło wydatków na inwestycje w aktywa materialne i niematerialne w okresie luty – kwiecień 2023 r., przy czym 58 proc. firm uznało, że nie miało takiej potrzeby, a 14 proc. bo możliwości finansowe przedsiębiorstwa na to nie pozwoliły. Szczególnie niepokoją niskie nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach małych, co odnosi się zarówno do rzeczowych aktywów trwałych, jak i niskiego poziomu nakładów na wartości niematerialne i prawne. W 2022 r. udział nakładów na licencje, koncesje, oprogramowanie komputerowe oraz szkolenia w ogółem nakładach inwestycyjnych małych firm handlowych wynosił 5,1 proc. wobec 8,9 proc. w firmach dużych. Słaba skłonność do inwestowania, w tym w rozwój kompetencji pracowników, może w dłuższym okresie, wpływać niekorzystnie na konkurencyjność małych firm handlowych.

Urszula Kłosiewicz-Górecka
Polski Instytut Ekonomiczny, Sektorowa Rada ds. Kompetencji w Handlu